دنیای سلامتی

کزاز: بررسی علل، علائم و درمان های موثر

هنگامی که باکتری خاصی وارد بدن شود، سم خطرناکی تولید می گردد که منجر به بیماری کزاز می شود. این بیماری مهلک را می توان با استفاده از واکسن و دارو های آنتی بیوتیک درمان نمود. واکسیناسیون و درمان دارویی مناسب، نقش حیاتی در پیشگیری و کنترل این بیماری عفونی ایفا می کند.

کزاز یک نوع بیماری عفونی است که ناشی از ورود یک نوع باکتری به بدن می باشد. این باکتری معمولاً در خاک، کودهای حیوانی و فلزات پوسیده یافت می شود و با ورود آن به بدن، باکتری رشد کرده و سم تولید می کند. بنابراین، علت اصلی این بیماری سم تولید شده توسط باکتری است، نه خود باکتری.

با آزاد شدن تدریجی سم در بدن انسان، گرفتگی عضلانی دردناک و شدید که علامت عمده بیماری کزاز است، بروز می کند. گرفتگی عضلانی با پیشرفت سم در بدن به تدریج گسترش می یابد و با درگیر کردن عضلات تنفسی و انسداد راه تنفس، منجر به مرگ بیمار خواهد شد.

علایم و نشانه ها کزاز

• گرفتگی فک ، گردن و دیگر عضلات
• تحریک پذیری
• تب

نشانه های بیماری کزاز و نحوه درمان آن

درمانکزاز

درمان شامل مصرف یک ضد سم نظیر TIG می باشد. هر چند ضد سم تنها می تواند سموم غیر متصل به بافت عصبی را خنثی نماید. پزشک ممکن است برای مقابله با باکتری کزاز آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی تجویز کند. همچنین تجویز واکسن کزاز، از عفونت آتی با کزاز جلوگیری می نماید.

عفونت کزاز نیازمند یک دوره طولانی درمان در یک مرکز بهداشتی می باشد. داروهایی جهت آرام بخشی و فلج عضلانی تجویز می شوند که در این صورت شما نیازمند روشهای حمایتی از مجاری هوایی می باشید. درمان معمولا شامل سه حالت زیر است:

• آزمونهای تشخیصی می توانند شامل بررسیهای خونی و کشت در آزمایشگاه باشند.
• بستری شدن در یک اتاق تاریک و ساکت . درمان ممکن است شامل استفاده از لوله های تنفسی ، تأمین مایعات داخل وریدی و داروها باشد.
• جراحی برای برداشتن بافت دچار عفونت  

اکثر موارد بیماری کزاز شدید بوده و علی رغم درمان منجر به مرگ می گردد. مرگ اغلب در اثر انقباض مجاری هوایی، عفونتهای تنفسی و اختلال در سیستم عصبی خودکار رخ می دهد. سیستم عصبی خودکار قسمتی از سیستم عصبی است که کنترل عضلات قلبی، عضلات غیر ارادی و غدد را بر عهده دارد. بیماران بهبود یافته از کزاز گاهی به مشکلات روانی مبتلا می شوند و به مشاوره روانپزشکی نیازمند می گردند.

آزمایشات لازم برای تشخیص و درمان کزاز

داروهای کزاز

• ضد سمها برای خنثی کردن سم عصبی
• شل کننده های عضلانی برای کنترل اسپاسمها
• خواب آورها برای تسکین اضطراب
• ضد تشنجها
• آنتی بیوتیکها
• واکسن کزاز

کزاز با چه دارویی درمان می شود؟

واکسن کزاز

واکسن کزاز، که همچنین به عنوان کزاز توکسوئید (TT) نیز شناخته شده است، یک واکسن است که برای پیشگیری از کزاز استفاده می شود. در دوران کودکی پنج دوز توصیه می شود و سپس دوزهای اضافی هر ده سال پیشنهاد می شوند. پس از سه دوز تقریباً هر کس مصون می شود.

در کسانی که ایمن سازی در برابر کزاز را تکرار نکرده اند، یک دوز تقویت کننده باید ظرف 48 ساعت پس از آسیب دیدگی استفاده شود. در افرادی که در معرض آسیب دیدگی قرار گرفته اند و جزو دسته پرخطر محسوب می شوند استفاده از آنتی توکسین کزاز نیز ممکن است توصیه شود.

مطمئن شوید که زنان باردار به موقع واکسیناسیون شده اند، در غیراین صورت، ایمن سازی آن ها می تواند به جلوگیری از کزاز نوزادان کمک نماید.

این واکسن بسیار امن است، حتی در طول دوران بارداری و نیز برای کسانی که مبتلا به اچ آی وی/ایدز می باشند. در بین 25٪ و 85٪ از مردم قرمزی و درد در محل تزریق رخ می دهد. تب و احساس خستگی و درد عضلانی خفیف کمتر از 1٪ از افراد رخ می دهد. نرخ بروز واکنش های آلرژیک شدید کمتر از یک در 100٬000 نفر است.

شرایط استفاده از واکسن کزاز

چگونه در زخم ها از واکسن کزاز استفاده کنیم ؟

توجه به لزوم (a ایمیونیزاسیون غیر فعال با TIG و (b ایمیونیزاسیون فعال با واکسن (بخصوص Td) در سنین بالای 7 سال.

در مورد زخم های تمیز و کوچک ، Td هنگامی تجویز می شود که فرد:

1) سابقه ی نامشخصی از واکسیناسیون کزاز داشته باشد.

2) کمتر از سه روز توکسوئید کزاز جذب شده (absorbed) داشته باشد.

3) سه دوز یا بیشتر واکسن جذب شده گرفته باشد ولی بیشتر از 10 سال آز اخرین دوز گذشته باشد.

4) سه دوز واکسن مایع (جذب نشده) گرفته باشد. در مورد زخم های آلوده یا شدید ، توصیه ها مشابه است به جز در افرادی که سه دوز یا بیشتر توکسوئید کزاز جذب شده گرفته اند ولی بیشتر از 5 سال از گرفتن آخرین دوز گذشته باشد ، باید واکسن زده شود . TIG برای زخم های تمیز و کوچک توصیه نمی شود ولی برای سایر زخم ها اگر سابقه واکسیناسیون نامشخص یا ناقص باشد باید مصرف شود.

استفاده از واکسن کزاز برای درمان

درمان آنتی بیوتیکی کزاز:

پنی سیلین تزریقی ( 10 تا 12 میلیون واحد روزانه برای 10 روز) برای از بین بردن سلولهای زایا که منبع تولید سم می باشند، تجویز می شود.

در بیماران حساس به پنی سیلین از کلیندامایسین و یا اریترومایسین هر 6 ساعت به عنوان جایگزین استفاده می شود. در صورت وجود عفونت فعال دیگر، درمان آنتی بیوتیکی مناسب آن نیز صورت می گیرد.

کزاز با آنتی بیوتیک هم درمان می شود

آنتی توکسین برای کزاز:

برای خنثی کردن سم در گردش خون و سم متصل نشده در زخم استفاده می شود. آنتی توکسین به مقدار قابل ملاحظه ای موارد مرگ و میر را کاهش می دهد ولی بر روی سمی که قبلا به بافت های عصبی انتقال یافته اثری نگذاشته است. ایمیون گلوبین انسانی کزاز ( TIG تتانوس ایمیون گلوبین ) داروی انتخابی است و باید بصورت مناسب داده شود. دوز 3000 الی 6000 واحدی داخل عضلانی و در دوزهای منقسم داده می شود چون حجم زیادی دارد.

بهتر آن است که قبل از دست کاری زخم ، آنتی توکسین را تجویز کرد و گاهی یک دوز آنرا به ناحیه پروکزیمال (نزدیک) زخم تزریق می کنند. نیمه عمر این آنتی توکسین طولانی است.

آنتی توکسین اسبی کزاز (TAT) نیز در دسترس است که ارزانتر بوده ولی نیمه عمر کوتاهتری دارد.این ضد سم در دوزهای بیشتر از 100000 واحد قسمتی وریدی و قسمتی داخل عضلانی داده می شود ولی ده هزار واحد آن ممکن است کافی باشد.