ریشه ایرسا که با نام های دیگری همچون زنبق، سوسن آزاد، سوسن ابیض و بیخ بنفشه شناخته می شود، گیاهی دارویی با طبع گرم و خشک است که از لحاظ درمانی دارای فواید بسیاری است. این گیاه دارویی از دیرباز در طب سنتی ایران مورد استفاده قرار گرفته و به دلیل خواص درمانی متعدد آن، همواره مورد توجه اهالی طب و داروسازی بوده است. کاربردهای متنوع و تأثیرات درمانی گسترده ایرسا، این گیاه را به یکی از مهم ترین و پرکاربردترین داروهای گیاهی در طب سنتی ایرانی تبدیل کرده است.
خوردن دمکرده 40 گرم ریشه ایرسا تازه آن در یک لیتر آب جوش می تواند به درمان مشکلات تنفسی، عضلانی و عصبی کمک کند. این گیاه همچنین برای بهبود حافظه، تسکین درد گلو، درمان استسقا، پاک کردن مثانه و کنترل اسپرم نیز مفید است. جویدن ریشه ایرسا نیز می تواند برای رفع بدبویی دهان مؤثر باشد. این گیاه دارویی طبیعی می تواند به عنوان یک راه حل سالم و مؤثر برای مشکلات مختلف بدن مورد استفاده قرار گیرد.
پودر ریشه ایرسا به صورت گردپاشی برای رفع گوشت زاید در پلکهای چشم نافع است.
اگر پودر ریشه ایرسا با سرکه مخلوط و در ظرف مسی دم شود برای بهبود زخمها و جراحتهای مزمن و رویانیدن گوشت و زخمهای کنار استخوان چه از طریق خوردن و یا مالیدن مؤثر است.
تنقیه دمکرده ریشه ایرسا برای سیاتیک و رفع بدبویی بواسیر و رفع گوشتهای زیادی نواسیر مفید است.
شیاف تهیه شده از ریشه ایرسا و عسل در مهبل زن برای اخراج جنین موثر است.
و غرغره دمکرده ریشه ایرسا با آب عسل برای رفع خشونت قصبته الریه و چکانیدن قطره آن در بینی برای رفع بدبویی حفرههای بینی مفید است.
اگر ریشه ایرسا را در روغن زیتون بجوشانند و در گوش بچکانند سنگینی گوش را کاهش می دهد.
طبیعت ایرسا :گرم و خشک است.