
عدس یکی از مهمترین و پرفایدهترین مواد غذایی موجود است که از خواص بینظیری برخوردار میباشد. این دانههای مغذی نه تنها از لحاظ ارزش غذایی بسیار قابل توجه هستند، بلکه در درمان و پیشگیری از بسیاری از بیماریها نیز نقش حیاتی ایفا میکنند. به عبارت دیگر، عدس به عنوان یک مادهی غذایی کامل و ارزشمند، دارای خواص درمانی فراوانی بوده و به همین دلیل، به طور گستردهای در طب سنتی و مدرن مورد استفاده قرار میگیرد.
مواد غذایی طبیعی از بهترین داروها برای درمان هر گونه مشکل و بیماری هستند. عدس، یک گیاه مفید برای سلامتی با نام قرآنی، دارای 70 نوع خاصیت درمانی است که در روایات متعددی از ائمه و پیامبران به آن اشاره شده است. این حبوبات غنی از مواد مغذی، می توانند به طور گسترده برای بهبود سلامت و درمان انواع بیماری ها مورد استفاده قرار گیرند. در این مقاله، به بررسی جامع خواص و فواید عدس در طب سنتی و اسلامی خواهیم پرداخت.
خداوند در قرآن می فرماید:و اذ قلتم یا موسی لن نصبر علی طعام واحد فادع لنا ربک یخرج لنا ممّا تنبت الارض من بقلها و قثآئها و فومها و عدسها و بصلها...
به معنای :ای موسی، ما بر یک نوع طعام نتوانیم ساخت از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه از زمین می روید چون سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز برویاند.
موسی گفت:آیا می خواهید آنچه را که برتر است به آنچه فروتر است بدل کنید؛ به شهری بازگردید که در آن جا هر چه خواهید به شما دهند. مقرر شد بر آنها خواری و بیچارگی و خشم خدا را بر خود هموار ساختند و این بدان سبب بود که به آیات خدا کافر شدند و پیامبران را به ناحق کشتند و نافرمانی کردند و تجاوز ورزیدند.
امام صادق فرموده اند:خوردن عدس، عطش و تشنگی را که یکی از مشکلات رایج در فصول گرما است را قطع و معده را تقویت می نماید و درمان هفتاد بیماری در آن نهفته است. چرا که معده را آرام می بخشد و درد آن را تسکین می دهد و هر زمانی که یکی از اطرافیان حضرت دچار هیجان (و فشار خون) می شد، به او می فرمودند:عدس بخورید، چرا که پایین آورنده فشار خون است و حرارت زیاد بدن را کم می نماید.
مردی از قساوت قلب به پیامبر (ص) شکایت کرد. رسول خدا دستور خوردن عدس را به او فرمود. همچنین در روایتی دیگر از رسول خدا (ص) آمده است:«پیامبر از قساوت دل های قوم خود به خدا شکایت نمود. خدا امر کرد عدس بخورند، چون عدس دل را نرم، اشک چشم را جاری و تکبر را می برد و آن غذای نیکان است.
امیرالمۆمنین علی (ع) هم فرموده است:خوردن عدس قلب را نازک رقّت و آمدن اشک را سرعت می بخشد.
امام رضا (ع) هم به نقل از پدرانش از رسول خدا (ص) فرمود:«علیکم بالعدس، فأنه مُبارک، مقدس، یَرِق القلب و یکثر الدمعة و قد مبارک فیه سبعون نبیاً آخرهم عیسی بن مریم»؛ بر شما باد عدس، زیرا که مبارک و مقدس است، دل را نرم و اشک چشم را زیاد می نماید، هفتاد پیغمبر او را مبارک گردانیده اند که آخر آنها عیسی بن مریم است.
امام رضا (ع) درباره فواید درمانی عدس فرمود:اگر بدنت در اثر نوره حمام سوخت، عدس پوست کنده را آرد کن و با گلاب و سرکه در آمیز و به محل زخم شده بکش که به اذن خداوند متعال خوب خواهد شد.
امام باقر علیه السلام درباره عدس، فرموده اند:دختری که خون حیض آن قطع نمی شود، به او سویق عدس بدهید تا بنوشد، که به سرعت، حیض قطع می شود.
امام صادق (ع):برای درد کمر عدس نافع است.
سویق عدس مقوی، قطع کننده ی عطش و تقویت کننده معده است. صفرا را خاموش و درون را خنک و هیجان خون را ساکن می کند. داروی خونریزی (عدم قطع حیض) زنان و شفای هفتاد نوع بیماری است.
امام صادق علیه السلام فرمودند:سویق عدس عطش را قطع می کند و معده را قوی می کند و در آن شفای هفتاد بیماری است و صفرا را خاموش می کند و درون را خنک می کند.
علی بن مهزیار نقل می کند که خانمی دچار حیض (عادت ماهیانه) شد و خون آن متوقف نمی شد تا اینکه نزدیک بود که بمیرد! پس امام جواد علیه السلام امر کرد که به او سویق عدس بدهیم، پس به او دادیم و خوب شد.
عدس سودا زا است، اما سویق آن مشکلات خونی را حل می کند و در مواردی که بعضی از اصحاب اهل بیت مشکل خونی پیدا می کردند به آنها می فرمودند:«از سویق عدس بخور؛ چرا که جوش آمدگیِ خون را فرو می نشاند و حرارت را خاموش می کند»
همچنین، همان گونه که بیان شد سویق عدس عطش را هم برطرف می کند و از اهل بیت علیهم السلام این گونه نقل شده که هر گاه به مسافرت می رفتند، سویق عدس همراه خود می بردند.
در حدیثی آمده است که سویق عدس تشنگی را زایل می کند و معده را قوت می دهد و صفرا را فرو می نشاند و معده را پاک می کند و هفتاد درد را دواست و هیجان خون و حرارت را برطرف می کند.
عدس سبز که کوچکتر است را به خوبی آسیاب می کنیم و بعد تفت می دهیم و اگر خوب آسیاب نشده باشد بعد از تفت دادن دوباره آسیاب می کنیم و تفت می دهیم.
صبح ناشتا دو قاشق غذا خوری یا بیشتر
صلح آن بسیار پختن آن، با روغن کنجد تازه و یا روغن گاو و یا روغن بادام و یا سرکه و با گوشت خوردن است.
پونه، مرزه، زعفران و گلپر از دیگر مصلحات عدس است.
عدس از نظر طب قدیم ایران معتدل و خشک است، پوست عدس گرم و ملین و خود عدس قابض و ضد اسهال است.
مصرف زیاد عدس سبب افزایش سودای بدن می شود و برای اعصاب مضر است. پس افرادی که مزاج سوداوی دارند، نباید بیش از حد عدس مصرف کنند.
زیاده روی در خوردن عدس، قدرت دید چشم را کم کرده و باعث خواب های آشفته می شود. بنابراین افراد دارای ضعف بینایی، نباید عدس مصرف کنند.