
شکاف کام یا لب شکری بودن کودکان یکی از نواقص مادرزادی است که به عنوان یک مشکل جدی در زمینه سلامت عمومی شناخته میشود. این عارضه نه تنها بر روی ظاهر ظاهری کودک تأثیر میگذارد، بلکه ممکن است مشکلاتی در تغذیه، گفتار و حتی سلامت دندانها نیز ایجاد کند. تحقیقات نشان دادهاند که عوامل مختلفی میتوانند در بروز این نقص مؤثر باشند، اما یکی از مهمترین و قابل توجهترین عوامل، سیگار کشیدن در دوران بارداری است. استعمال دخانیات در این دوره حساس نه تنها بر روی سلامت مادر تأثیر منفی میگذارد، بلکه میتواند خطر ابتلا به نواقص مادرزادی را افزایش دهد. همچنین، قرار گرفتن جنین در معرض مواد شیمیایی موجود در سیگار ممکن است فرآیندهای رشد طبیعی را مختل کرده و منجر به بروز مشکلات ساختاری مانند شکاف کام یا لب شکری شود. بنابراین، آگاهی بخشی به والدین آیندهنگر درباره پیامدهای مضر سیگار کشیدن و تشویق آنها به اتخاذ شیوههای زندگی سالم میتواند نقش بسزایی در کاهش شیوع این نوع نواقص داشته باشد.
شکاف کام و لب شکری به معنای وجود یک شکاف یا فاصله در لب بالایی، سقف دهان یا هر دو این نواحی است. این عارضه زمانی رخ میدهد که ساختارهای صورت در حال رشد یک نوزاد قبل از تولد به طور کامل شکل نمیگیرند و بسته نمیشوند. این مشکل میتواند تأثیرات قابل توجهی بر روی تغذیه، گفتار و ظاهر کودک داشته باشد. شناخت علل بروز این عارضه میتواند به والدین کمک کند تا بهتر با آن کنار بیایند و گزینههای درمانی مناسب را بررسی کنند.
شکاف کام و لب شکری از شایع ترین نقص های مادرزادی هستند که آن ها عموماً به عنوان نقص های مادرزادی مجزا رخ می دهند، اما با بسیاری از شرایط ژنتیکی ارثی یا سندرم ها مرتبط هستند.
داشتن فرزندی که با شکاف کام به دنیا می آید می تواند ناراحت کننده باشد، اما می توان آن را با روش هایی که در این بخش از نمناک خواهیم گفت اصلاح و درمان کرد.در بیشتر کودکان، یک سری عمل جراحی ها می تواند عملکرد نرمال را احیا و ظاهر را عادی تری کند.
با علائمی که دیده می شود معمولاً شکاف کام و لب شکری بلافاصله بعد از تولد قابل تشخیص است. شکاف کام و لب شکری می تواند به شکل زیر باشد:
نوع کم تر شایع، شکاف فقط در ماهیچه های نرم سقف دهان رخ می دهد که در پشت هستند و توسط آستر دهان پوشانده شده اند. این نوع شکاف اغلب در هنگام تولد جلب توجه نمی کند و ممکن است تا زمانی که علائم رشد نکنند، تشخیص داده نشود.
شکاف کام و لب شکری معمولاً در هنگام تولد مشاهده می شود و ممکن است پزشک در آن زمان بتواند شروع به ایجاد هماهنگی کند. اگر کودک علائم و نشانه های شکاف کام و لب شکری را نشان دهد، باید با پزشک کودکتان ملاقات کنید.
شکاف کام و لب شکری زمانی رخ می دهند که بافت ها در صورت و دهان کودک به درستی جوش نخورند. در حالت عادی، بافت هایی که لب ها و سقف دهان را تشکیل می دهند، در ماه های دوم و سوم بارداری با هم ترکیب می شوند.
اما در کودکان با این مشکل، این ترکیب هیچ وقت اتفاق نمی افتد و تنها بخشی از آن اتفاق می افتد. محققین معتقدند که اغلب موارد شکاف کام و لب شکری بر اثر متقابل عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می شوند. در بسیاری از کودکان، یک علت قطعی مشخص نمی شود.
مادر و یا پدر می توانند ژن های شکاف کام و لب شکری را به نسل بعدیشان منتقل کنند. در برخی موارد، کودکان ژنی را به ارث می برند که باعث ایجاد این مشکل می شود و بعد یک محرک محیطی باعث ایجاد شکاف در آنها می شود.
عوامل متعددی می توانند احتمال ایجاد شکاف کام و لب شکری را افزایش دهند، از جمله:
سابقه خانوادگی:
والدین با سابقه خانوادگی شکاف کام و لب شکری، خطر بالاتری را به کودک خود منتقل می کنند.
دیابتی ها:
شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه زنانی که قبل از بارداری مبتلا به دیابت بوده اند، ممکن است ریسک ابتلا به بچه دار شدن با شکاف کام و لب شکری را داشته باشند.
قرار گرفتن در معرض موادی خاص در دوران بارداری:
در زنان بارداری که سیگار می کشند، الکل می نوشند یا داروهای خاصی مصرف می کنند، احتمال این مشکل در نوزادشان بیشتر می شود .
چاق بودن و اضافه وزن در طول دوران بارداری:
شواهدی وجود دارد که نوزادان متولد شده با مادران چاق ممکن است ریسک بیشتری برای این مشکل را داشته باشند.مردان بیشتر محتمل هستند که شکاف کام و لب شکری داشته باشند. شکاف کام بدون لب شکری در زنان رایج تر است.
کودکان با شکاف کام و لب شکری، بسته به نوع و شدت شکافشان، با چالش های گوناگونی رو به رو هستند.
سختی در تغذیه:
یکی از مهم ترین نگرانی ها پس از تولد، تغذیه است. در حالی که بیشتر نوزادان با شکاف لب می توانند شیر بخورند، اما شکاف در کام ممکن است دشوار باشد.
عفونت های گوش و از دست دادن شنوایی:
کودکان با شکاف کام در معرض خطر توسعه مایع گوش میانی و از دست دادن شنوایی هستند.
مشکلات دندانی:
اگر شکاف کام تا بین لثه های بالایی گسترش یابد، ممکن است که رشد دندان را تحت تاثیر قرار دهد.
مشکلات گفتاری:
از آنجا که کام در شکل دهی صداها مورد استفاده قرار می گیرد، گفتار طبیعی می تواند تحت تاثیر قرار گیرد.
چالش های مقابله با مشکلات پزشکی: کودکان با این مشکل ها ممکن است با مشکلات اجتماعی، عاطفی و رفتاری ناشی از تفاوت در ظاهرشان و استرس روبرو شوند.
بعد از اینکه نوزاد با یک شکاف به دنیا می آید، والدین در مورد احتمال داشتن یک کودک دیگر با شرایط مشابه او نگران هستند.
در حالی که بسیاری از موارد شکاف کام و لب شکری ها می توان جلوگیری کرد، اما این گام ها را برای افزایش درک و یا کاهش ریسک در نظر بگیرید:
مشاوره ژنتیکی:
اگر شما سابقه خانوادگی شکاف کام و لب شکری دارید، پیش از باردار شدن به پزشک خود بگویید. پزشک ممکن است شما را به مشاور ژنتیکی ارجاع دهد که می تواند به تعیین خطر بچه دار شدن با شکاف کام و لب شکری شما کمک کند.
ویتامین های قبل از زایمان را مصرف کنید:
اگر قرار است به زودی باردار شوید، از پزشک خود بپرسید آیا باید ویتامین هایی را بخورید یا خیر.
از مواد مخدر یا الکل استفاده نکنید:
استفاده از الکل و یا دخانیات در دوران بارداری، خطر داشتن فرزند با نقص را افزایش می دهد.
بیشتر موارد شکاف کام و لب شکری در هنگام تولد قابل مشاهده هستند و نیاز به آزمایش های ویژه ای برای تشخیص ندارد. قبل از اینکه نوزاد به دنیا بیاید، شکاف کام و لب شکری در آزمایش ها دیده می شود.
سونوگرافی قبل از زایمان:
سونوگرافی پیش از زایمان آزمایشی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از جنین استفاده می شوند. هنگام تجزیه و تحلیل تصاویر، پزشک می تواند تفاوتی در ساختارهای صورت جنین تشخیص دهد. لب شکری می تواند با امواج سونوگرافی در اوایل هفته سیزدهم بارداری مشخص شود. شکاف کام به تنهایی رخ می دهد و برای دیدن آن از سونوگرافی استفاده می شود.
اگر سونوگرافی پیش از زایمان شکافی را نشان دهد، پزشک می تواند یک روش برای گرفتن یک نمونه از مایع آمنیوتیک از رحم دریافت کند. این تست مایع می تواند نشان دهد که جنین سندرم ژنتیکی را به ارث برده است که ممکن است موجب نقص های مادرزادی دیگری شود یا خیر. با این حال اغلب علت شکاف کام و لب شکری مشخص نیست.
اهداف درمان شکاف کام و لب شکری، بهبود توانایی کودک در خوردن، صحبت کردن و شنیدن عادی و داشتن چهره ای خوب و معمول است. مراقبت از کودکان با شکاف کام و لب شکری اغلب شامل یک تیم از پزشکان و متخصصان می شود، جراحان در ترمیم شکاف مانند جراحان پلاستیک تخصص دارند.
درمان جراحی برای ترمیم زخم و درمان هایی جهت بهبود شرایط است.
جراحی برای اصلاح لب و کام براساس وضعیت خاص کودک است. پس از ترمیم اولیه شکاف, پزشک ممکن است جراحی را برای بهبود گفتار و بهبود ظاهر لب و بینی اش توصیه کند.
جراحی معمولاً به این ترتیب انجام می شود:
جراحی کام و لب در بیمارستان انجام می شود. کودک شما یک داروی بی هوشی عمومی دریافت می کند تا احساس درد نکند یا در طول جراحی بیدار نشود.
روش های مختلفی برای ترمیم شکاف کام و لب وجود دارد, بازسازی نواحی آسیب دیده و پیش گیری یا درمان آن.
ترمیم لب شکری و شکاف کام:
برای بستن شکاف لب, جراح برشی را روی هر دو طرف شکاف ایجاد می کند و فلپ های بافتی ایجاد می کند. سپس فلپ به هم بخیه زده می شود. ترمیم باید ظاهر, ساختار و عملکرد بهتری را داشته باشد. ترمیم اولیه بینی, در صورت نیاز معمولاً همزمان انجام می شود.
برای ترمیم شکاف کام روش ها مختلف است و برای بستن فاصله و بازسازی سقف دهان بسته به وضعیت کودک متفاوت می باشد. جراح برشی را روی هر دو طرف شکاف ایجاد می کند و بافت ها و ماهیچه ها را جدا می کند. سپس بخیه زده می شود.
جراحی لوله گوش:
در کودکان مبتلا به شکاف کام, ممکن است لوله های گوششان در جهت کاهش خطر بیماری های مزمن گوش قرار گیرند که می تواند منجر به کاهش شنوایی در آنها گردد. جراحی لوله گوش شامل قرار دادن لوله های ریز در پرده گوش برای ایجاد دریچه ای در جهت جلوگیری از تجمع مایعات است.
جراحی برای بازسازی ظاهر چهره:
برای بهبود ظاهر دهان, لب و بینی نیاز به جراحی های بیشتری است. جراحی می تواند به طور قابل توجهی ظاهر کودک, کیفیت زندگی، توانایی خوردن, تنفس و صحبت کردن او را بهتر کند.
خطرات احتمالی جراحی شامل خونریزی, عفونت, ترمیم ضعیف, گسترش یا افزایش زخم ها و آسیب موقت یا دائمی به اعصاب, رگ های خونی و یا سازه های دیگر است.
پزشک ممکن است درمان بیشتری را برای مشکلات ناشی از لب شکری و کام شکاف دار توصیه کند.
مثلا: