
حتمی است که برای شما نیز پیش آمده باشد که در مواقعی به دلایل مختلف از جمله عدم آشنایی با رشتههای پزشکی، نتوانید تشخیص دهید که برای درمان برخی بیماریها به کدام پزشک متخصص باید مراجعه کنید. این سردرگمی میتواند باعث تأخیر در روند درمان و بروز مشکلات جدیتری شود. با مطالعه این نکات و راهنماها، شما قادر خواهید بود تا متخصص مربوط به هر بیماری خاص را شناسایی کنید و از خدمات آنها بهرهمند شوید. این نکات نه تنها اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار میدهند، بلکه به شما کمک خواهند کرد تا با اطمینان بیشتری اقدام کنید و انتخابهای درستتری داشته باشید، چراکه هر تخصص پزشکی بر روی یک یا چند حوزه خاص تمرکز دارد و شناخت دقیق آنها میتواند تأثیر بسزایی در سلامت شما داشته باشد.
بسیاری از افراد در مواقعی به بیماری هایی مبتلا می شوند که در انتخاب پزشک متخصص مناسب برای درمان آن دچار سردرگمی می شوند. برخی از بیماری ها ممکن است نیاز به درمان توسط چندین تخصص پزشکی داشته باشند، اما مراجعه به یک متخصص که شما را به پزشک دیگری ارجاع می دهد، ممکن است تجربه ناخوشایندی باشد. در این مقاله از سلامت نمناک، ما نکات مهمی را ارائه خواهیم داد که با رعایت آنها می توانید بهترین پزشک معالج خود را انتخاب کنید و روند درمان خود را تسهیل نمایید.
قبل از اینکه به سراغ این موضوع برویم که برای درمان بیماری ها به کدام متخصص مراجعه کنیم لازم است درباره اصطلاحات پزشکی که در این بخش خواهید خواند اطلاعاتی به دست آورید.
هنگامی که به پزشک مراجعه می کنیم معمولا با عناوین نا آشنایی روبرو می شویم که نمی دانیم معانی آن ها چیست و تفاوتشان با یکدیگر چه است . برخی از این عناوین عبارتند از متخصص، فوق تخصص، فلوشیپ و...
PHD
PHD مدرک دکترای ناپیوسته در رشته های علوم پایه برای انجام فعالیت های دانشگاهی و تحقیقی و تدریس است و کسانی که دارای مدرک دکترای ناپیوسته هستند در زمینه درمانی نمی توانند کاری از پیش ببرند.
فلوشیپ
دوره های فلوشیپی یا تکمیل تخصص دوره های آموزشی هستند که متخصصان در کمتر از 2 سال می گذرانند. این دوره ها ، دوره های فوق تخصص تلقی نمی شوند.
اول از همه؛ پزشک عمومی!
برای درمان هر بیماری باید قبل از متخصصان به پزشکان عمومی مراجعه شود و اگر این پزشکان صلاح ببینند شما را به پزشک متخصص ارجاع می دهند.
متخصص : اگر پزشکان عمومی ادامه تحصیل در یکی از رشته های تخصصی را دهند بعد از 3 تا 4سال متخصص آن رشته می شوند.
فوق تخصص : متخصصان پزشکی با ادامه تحصیل در یکی زیر گروه های رشته تخصصی خود پس از 2تا3 سال مدرک فوق تخصصی می گیرند.
بسیاری از ما دیده ایم که روی تابلو بعضی از پزشکان چندین تخصص نوشته شده است . اگر این تابلو را مشاهده نمودید باید بدانید این پزشکان متخصص نیستند و برحسب تجربه در مورد این رشته ها می دانند و متخصصان این رشته ها نیستند زیرا پزشک همه فن حریف نداریم و هریک از پزشکان باید در یک رشته پزشکی تخصص بگیرند بنابر این بهتر است برای هر بیماری به پزشک مربوط به آن بیماری مراجعه کنید.
متخصص رادیولوژی: متخصص رادیولوژی بیماری ها با کمک رادیولوژی، سونوگرافی داپلر، رادیوگرافی، CT SCAN، MRI و. . . تشخیص می دهد.
متخصص پرتو درمانی: پزشکان پرتو درمانی به درمان بسیاری از سرطان ها و. . . با پرتوهای یونیزان می پردازند.
متخصص داخلی ، بیماری های داخلی را تشخیص و درمان می کند . بیماری های داخلی ارگان های مختلفی از بدن را درگیر می کنند که باید برای درمان هر ارگان به متخصص مربوط به آن ارگان از بدن مراجعه کنیم . برای درمان کبد به متخصص کبد و برای درمان کلیه به متخصص کلیه . در قدیم این رشته زیر شاخه نداشت و متخصصان داخلی همه بیماری های داخلی را ویزیت می کردند ، زیر شاخه های این رشته :
فوق تخصص غدد به تشخیص و درمان بیماری های غدد، تیروئید، دیابت، چاقی، اختلالات چربی خون، اختلالات قائدگی و پرمویی، بیماری های متابولیک و ارثی، کوتاهی قد و اختلال رشد، کمبود وزن در کودکان، بلوغ زودرس و دیررس، بیماری های غدد جنسی و دستگاه تناسلی، اختلالات غده هیپوفیز، تعیین جنسیت و ایهام تناسلی و بیماری های غدد فوق کلیوی می پردازد.
فوق تخصص ریه بیماری های در ارتباط با شش ها و سایر اجزای دستگاه تنفسی را تشخیص می دهد و به درمان آن می پردازد.
فوق تخصص گوارش و کبد بیماری های دستگاه گوارش، کبد و پانکراس؛ آندوسکوپی؛ کولونوسکوپی تشخیص و درمان می کند.
فوق تخصص رماتولوژی بیماری های مربوط به مفاصل و سایر بافت های همبند، عضلات، بیماری های رماتولوژی و پوکی استخوان را تشخیص می دهد و درمان می کند.
این رشته پس از دوره پزشکی عمومی به دست می آید و تخصص مستقیم دارد . متخصصان بیماری های عفونی و گرمسیری بیماری های عفونی، تب دار و واگیردار ناشی از میکروب ها، ویروس ها و... را تشخیص و درمان می کنند و از راه های پیشگیری از این بیماری ها را به مردم می آموزند.
فوق تخصص خون و آنکولوژی با مطالعه خون و بافت های سازنده خون ، بیماری های خون و تومورهای سرطانی را تشخیص و درمان می کند و شیمی درمانی برای این افراد انجام می دهد.
فوق تخصص کلیه بیماری های داخلی کلیه را تشخیص می دهد و به درمان آن ها می پردازد از وظایف این پزشکان آماده سازی بیماران برای پیوند کلیه و دیالیز و نگهداری پیوند کلیه است. همچنین می توانید برای تشخیص و درمان فشار خون نیزبه فوق تخصص کلیه مراجعه کنید.
جراح عمومی متخصصی است که به جراحی تیروئید، کیسه صفرا، فتق ها، توده های زیرجلدی و سطحی، سرطان های دستگاه گوارش تا بیماری های سینه، بیماری های ناحیه مقعد مانند بواسیر، شقاق مقعد و. . . می پردازد اما برخی از مردم به اشتباه این جراح را با پزشکان عمومی در یک رده قرار می دهند و نمی دانند وظایف این پزشکان با یکدیگر متفاوت است. زیر شاخه های این رشته عبارتند از :
این متخصصان به تشخیص، درمان و جراحی های گوش، فک، صورت، بینی و لوزه می پردازند . فلوشیپ دیگر تخصص گوش و حلق و بینی ، جراحی سرو گردن است.
پزشکان فوق تخصص جراحی اطفال به جراحی مادرزادی اطفال و نوزادان و ... می پردازند.
این پزشکان اعضای داخلی قفسه سینه به جز قلب را جراحی می کنند.
این پزشکان به جراحی دریچه های قلب و عروق بزرگ قلب می پردازند.
این پزشکان به درمان و جراحی مغز و نخاع، درمان ضربه های مغزی و تومورهای مغز و نخاع، دیسک های کمر و اختلالات ستون فقرات می پردازند. به متخصص مغز و اعصاب نورولوژیست می گویند که وظایفی متفاوت از متخصصان جراحی مغز و اعصاب دارند و این پزشکان به درمان بیماری هایی مانند بیماری ام اس، سکته مغزی یا تشنج که نیاز به جراحی ندارند می پردازند.
تشخیص، درمان و جراحی های رشته زنان در دوران قبل از بلوغ، باروری، یائسگی، انجام سزارین و زایمان طبیعی، نازایی، درمان سرطان های دستگاه تناسلی زنانه، بی اختیاری ادرار، عفونت های دستگاه تناسلی زنانه، اختلالات قاعدگی، کیست های تخمدان و.. . بر عهده متخصصان جراحی زنان و زایمان است این رشته شاخه هایی مانند جراحی سرطان، ای. وی. اف و لاپاراسکوپی، نازایی و ای. وی. اف و فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین) دارد .
فوق تخصص جراحی عروق محیطی و تروما پیوند عروق، آسیب های فیزیکی، درمان واریس و. . .را جراحی می کنند.
ترمیم بیماران سوختگی و جراحی های زیبایی بینی، سینه، شکم و. . .، ترمیم ناهنجاری های مادرزادی صورت، شکاف کام و شکاف لب، تومورهای سر و گردن و درمان صدمات دست و. . . بر عهده این جراحان است.
متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری به جراحی بیماری های کلیه و مجاری ادراری، عفونت های ادراری، انواع بی اختیاری های ادراری، افتادگی مثانه و. . . نیز بیماری های مروبط به نازایی مردان می پردازد.
متخصصان داخلی و نفرولوژی فقط بیماری های کلیه و مجاری ادراری که نیاز به درمان داویی دارند درمان می کنند اما اورولوژیست ها به درمان سنگ های کلیه، حالب و مثانه، تومورهای سیستم ادراری و پروستات می پردازند.
متخصص جراحی استخوان و مفاصل به جراحی شکستگی ها و بیماری های استخوان ها، ستون فقرات و مفاصل، دررفتگی ها، فلج های مادرزادی و اکتسابی، ترمیم زردپی ها و اعصاب محیطی، درمان تومورهای استخوانی، کشیدگی و رگ به رگ شدن، پاره شدن تاندون ها و رباط ها، آسیب های ورزشی، آرتروز، ساییدگی مفصل و. . . می پردازد .
زیر شاخه های این تخصص عبارتند از :ارتوپدی اطفال، جراحی تومورهای استخوانی و نسج نرم، جراحی دست، شانه و آرنج، زانو، لگن و مفصل ران، ستون فقرات، پا و مچ پا و. . . .
متخصص کودکان به تشخیص و درمان بیماری های کودکان و نوزادان (زیر 14 سال)می پردازد. این رشته فوق تخصص های زیادی مانند دوره نوزادان (که به بیماری های متولدین تا یک ماه می پردازد)، خون و سرطان، ایمنولوژی و آلرژی، کلیه، گوارش، عفونی، غدد، اعصاب، روانپزشکی و قلب کودکان دارد و همچنین دارای دوره های فلوشیپی نیز است.
متخصص آسیب شناسی بافت سرطانی و غیر سرطانی را از هم تشخیص می دهد و مرحله تهاجم و پیشرفت بافت سرطانی را مشخص می کند به طور کلی بافت شناسی بیماری ها از وظایف این پزشکان است.
متخصص طب اورژانس اطلاعات و مهارت های زیادی در رابطه با درمان آسیب های چندگانه مثل شکستگی استخوان ها و پارگی اعضای داخلی بدن، بیماری های محیطی مثل گرمازدگی، سوختگی و برق گرفتگی، مسمومیت ها، احیای قلبی/ ریوی و. . .دارند و در بخش اورژانس به فعالیت می پردازند.
فوق تخصص قلب و عروق به تشخیص و درمان بیماری های قلب و عروق خونی، انجام آنژیوگرافی، اکو می پردازد. وظایف فوق تخصص قلب و عروق با متخصص قلب و عروق تفاوتی ندارد.
اکوکاردیوگرافی (تصویربرداری از قلب با امواج صوتی)، اینترونشنال کاردیولوژی (ترمیم قلب و عروق از طریق کاتتر)، بیماری های مادرزادی قلب در بالغین، نارسایی قلب، پیس میکر (دستگاه ضربان ساز قلب) و. . . . از فلوشیپ های متعدد این رشته هستند.
کاربرد فلوشیپ طب تسکینی در بیماری های صعب العلاج مانند انواع سرطان های پیشرفته و تسکین درد بعد از اعمال جراحی است. زیر گروه مشترک این فلوشیپ رشته های جراحی عمومی، داخلی، ارتوپدی و بیهوشی می باشند.
فلو شیپ تخصصی اعتیاد زیر گروه رشته های روانپزشکی، داخلی و بیهوشی است. بیماران برای ترک اعتیاد به الکل، مواد مخدر، محرک و. . . باید به این پزشکان مراجعه کنند.
متخصصان پوست و مو بیماری های پوستی، مو و ناخن ها را تشخیص می دهند و درمان می کنند. زیبایی پوست و لیزر، کاشت مو و درماتوپاتولوژی (ارزیابی و تفسیر میکروسکپی ضایعات پوستی ) از فلوشیپ های این رشته هستند.
متخصص ایمونولوژی و آلرژی به شناخت و درمان انواع واکنش های دفاعی بدن در برابر عوامل بیگانه، روند ایجاد مصونیت در برابر عوامل بیماری زا، بیماری های خودایمنی، آسم، آلرژی، نقص های ایمنی، واکسیناسیون، پیوند اعضا و. . . می پردازد.
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ناتوانی ها و معلولیت های فیزیکی، وضعیت های دردناک و عصبی اندام ها، گرفتگی های عضلانی و به طور کلی اختلالات و ضایعات سیستم اسکلتی/عضلانی/عصبی را با کمک طب الکترودیاگنوزیس، تزریق های تشخیصی و درمانی و روش های دارویی و فیزیکی پیشگیری، تشخیص و درمان می کنند.
متخصص پزشکی ورزشی به شما می گوید که چطور با کمک ورزش چربی نواحی مختلف بدن را کاهش دهید . این پزشکان ورزش مناسب برای پیشگیری و درمان بیماری های مختلف از جمله چاقی یا اضافه وزن را تجویز می کنند.
برخی از بیماران با مراجعه به روانشناس و روش های غیر دارویی درمان می شوند و باید از روش های دارویی استفاده کنند. روانپزشکی از شاخه های پزشکی است و متخصصان این رشته به درمان مشکلات اعصاب و روان از جمله روانپریشی ها، اختلالات خلقی، وسواس ها، اختلالات خواب، افسردگی، اضطراب، بیش فعالی/کم توجهی، ترک مواد و الکل، اوتیسم، تیک، اختلالات یادگیری و اختلالات روابط جنسی می پردازند. این تخصص رشته فوق تخصصی روانپزشکی کودک و نوجوان را نیز دارد.
تشخیص، درمان و جراحی ضایعات و بیماری های چشم برعهده این پزشکان است . فلوشیپ استرابیسم (انحراف چشم)، قرنیه و سگمان قدامی، گلوکوم (آب سیاه)، ویتره و رتین (شبکیه)، بیماری های سطح چشم، پاتولوژی (آسیب شناسی) چشم مشترک با متخصصان پاتولوژی، ترومای چشم، جراحی پلاستیک چشم و. . . . از فلوشیپ های این رشته هستند.
نورولوژیست ها یا متخصصان مغز و اعصاب به تشخیص و درمان بیماری های مر بوط به مغز و نخاع به جز جراحی مانند سردردها، سرگیجه، بیماری های اعصاب محیطی، تشنج ها، صرع، فراموشی، اختلالات حافظه، گزگز دست ها و پاها، کمر درد، لرزش بدن، اختلالات خواب، سکته مغزی، ام اس، مننژیت، نوروپاتی، میوپاتی، پارکینسون و. . . می پردازند.