دنیای سلامتی

تأثیر بهداشت دهان و دندان بر سلامت عمومی و بیماری‌ها

شاید برای شما نیز این سوال مطرح شده باشد که رابطه‌ی مراقبت از دهان و دندان با بیماری‌های جدی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و همچنین سرطان چیست؟ در حقیقت، تحقیقات علمی نشان می‌دهد که سلامت دهان و دندان می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روی وضعیت کلی سلامتی فرد داشته باشد. کاهش بهداشت دهان ممکن است به بروز عفونت‌ها و التهاب‌ها در بدن منجر شود که این شرایط می‌توانند با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی مرتبط باشند. علاوه بر این، برخی مطالعات نشان داده‌اند که التهاب مزمن ناشی از مشکلات دندانی ممکن است با افزایش ریسک ابتلا به انواع خاصی از سرطان‌ها نیز ارتباط داشته باشد. بنابراین، مراقبت صحیح از دهان و دندان نه تنها برای حفظ زیبایی ظاهری ضروری است بلکه نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های جدی دارد.

بیماری های عفونی دهان و دندان زمینه ساز چه بیماری هایی است

دندان ها به عنوان یکی از اصلی ترین ابزارهای تغذیه ای در انسان و دیگر موجودات، نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند. اهمیت به دندان ها برای بسیاری از ما تعریفی دارد که با توجه به پژوهش های جدید، نیازمند بازنگری و تغییر است. باید از نگرش سنتی نسبت به مراقبت از دهان و دندان فاصله بگیریم؛ البته این فاصله باید در راستای پیشرفت باشد. بدون شک، اکثر افراد پر کردن دندان و مراقبت از لثه ها را نمونه بارز مراقبت های دهانی می دانند، اما واقعیت این است که اقدامات پیشگیرانه قبل از خراب شدن دندان بسیار حیاتی تر هستند. بر اساس آخرین تحقیقات انجام شده، خرابی دندان می تواند با بیماری هایی نظیر دیابت، مشکلات قلبی و حتی سرطان ارتباط داشته باشد.اکثر ما قبل از خواب مسواک می زنیم؛ اما نکته قابل توجه این است که همه چیز با بیدار شدن در صبح آغاز می شود. وقتی صبح بیدار می شویم و معمولاً یک وعده صبحانه نیز میل می کنیم، سپس لباس پوشیده و راهی محل کارمان می شویم. برخی افراد که به ظاهر خود اهمیت زیادی قائل هستند قبل از خروج از خانه مسواک زده تا لبخندی زیبا داشته باشند. برخی دیگر نیز برای جلوگیری از بوی بد دهان یا پوسیدگی دندان اقدام به مسواک زدن می کنند. توصیه شده است حداقل دو بار در روز مسواک زده شود؛ اما متأسفانه برخی تنها یک بار این کار را انجام داده یا حتی آن یک بار را هم فراموش می کنند! نتیجه چنین بی‌توجهی مشخص است: درد شدید دندانی، مراجعه مکرر به پزشک متخصص دندانپزشکی و صرف هزینه‌های گزاف.البته بعضی افراد ممکن است چند روز درد ناشی از مشکلات دهانی خود را تحمل کنند تا اینکه نهایتاً تسلیم شوند. حال سوال اصلی اینجاست: ارتباط بین سلامت دندانی با دیابت، بیماری های قلبی و سرطان چیست؟ ارتباط میان سلامت دهان وداندان با دیابت، بیماری‌های قلبی و سرطان

این ایده که باکتری یا مواد شیمیایی ترشح شده توسط سلول های دستگاه ایمنی در لثه می توانند وارد جریان خونی شوند و بر رفتار بافت ها و یا اندام های دیگر تاثیر بگذارند، ارتباط دهان و بدن نامیده می شود. فرانچسکو دایوتو، مدرس موسسه دندان سازی ایستمن در لندن می گوید:«دهان از بقیه بدن جدا نیست. البته الان هنوز زود است که بگوییم بیماری لثوی با بیماری های جدی بدن ارتباطی دارند، اما مردم نباید نقش آن را دست کم بگیرند.» ارتباط دهان و بدن چیز جدیدی نیست. در واقع بقراط هم به موردی اشاره کرده بود که آماس مفاصل با کشیدن یک دندان از بین رفت. یک پزشک انگلیسی به نام ویلیام هانتر نیز در سال 1900 میلادی ادعا کرد که «عفونت موضعیِ» دندان و لثه خود عامل یک بیماری دیگر در جایی دیگر از بدن خواهد شد. به همین دلیل بود که مردم تا سال ها پس از آن در صورت مشاهده هرگونه خرابی به سرعت دندان خود را می کشیدند. این رویه تا سال 1968 میلادی ادامه داشت تا اینکه نخستین مطالعه سلامت دندان بزرگسالان در بریتانیا انجام شد. آن مطالعه نشان داد که حدود سه چهارم افراد بالای 55 سال هیچ یک از دندان های طبیعی خود را نداشتند. در دهه اخیر نیز چندین پژوهش به رابطه سلامت دهان و دندان با دیابت نوع 2، بیماری های قلبی و همچنین سرطان پرداختند. محتمل ترین توضیح التهاب است؛ شدت دردِ دندان درد تقریبا اندازه شدت درد کوبیدن شدن انگشتان پا و یا ورود یک تکه چوب آلوده به پایتان است، با این تفاوت که درد آن ها لحظه ای و دردِ ناشی از دندان درد ممتد است. چنین دردهای مزمنی می تواند به ساختار سلولی و DNA آن آسیب وارد کنند. پروفسور فرانسیس هیوز، استاد کالج کینگز لندن می گوید:«به نظر می رسد التهاب با بیماری های دیگری در ارتباط است و ما در نگاه سنتی به آن توجهی نمی کنیم.»

اهمیت سلامت دهان و دندان

مراقبت از دندان و دهان, پر کردن دندان

مسواک های برقی نسبت به مسواک های سنتی بهتر هستند. یکی از اصلی ترین دلایل مسواک زدن، از بین بردن پُژَک (پلاک) دندان (Dental Plaque) است. پُژَک دندان لایه ای از باکتری ها است که در سطوح داخل دهان رشد کرده و به صورت لایه ای سفیدرنگ یا زرد کمرنگ بر روی دندان ها دیده می شوند. وجود پژک به چند دلیل خوب نیست:اولی اینکه باکتری موجود در پژک اسیدی را تولید می کند که مینای دندان را از بین برده و موجب پوسیدگی می شود. غیر از آن، انواع دیگر باکتری در پژک وجود دارد که موجب التهاب در نواحی مجاور آن دندان می شوند. هیوز می گوید:«باکتریِ عامل بیماری های لثوی در عمق محل نفوذ می کند، جایی که در آن اکسیژن وجود ندارد. بنابراین هرچه ضخامت پژک دندان های شما بیشتر باشد، آن باکتری ها بیشتر از آن استقبال می کنند.» بیماری های لثوی در مراحل ابتدایی خود به صورت «ورم لثه» ظاهر می شود و ممکن است هنگام مسواک زدن خونریزی کند. اگر آن درمان نشود به شکل پیوره یا پیرادندان آماس (Periodontitis) یا همان بیماری بافت های اطراف دندان درمی آید. شاید بتوان قوی ترین ارتباط دهان و بدن را در بیماری های قلبی ‏- عروقی جستجو کرد. دایوتو در سال 2007 پژوهشی را انجام داد که نشان داد تمیز کردن عمقی دندان ها و لثه ها با استفاده از بی حسی موضعی موجب می شود تا سرخرگ های شخص شش ماه بعد ارتجاعی تر و سالم تر باشند. در همین رابطه نیز انجمن قلب آمریکا در سال 2012 پژوهشی را منتشر کرد که نشان می داد بیماری پریودنتال با تصلُبِ شَرایین (Atherosclerosis) یا همان سختی رگ ها در ارتباط است. البته با توجه به وجود چنین شواهدی، هنوز نمی توان با اطمینان گفت که بیماری لثوی مستقیما در ارتباط است. در مطالعه دیگر که به تازگی چاپ شده مشخص شد بین التهاب و دیابت نوع 2 نیز رابطه ای وجود دارد. این پژوهش نشان داد که در پروسه های بیماری های لثوی و درمان آن، قدرت کنترل گلوکز خون فرد کاهش می یابد و همین مسئله می تواند زمینه ساز دیابت نوع 2 باشد. ارتباط بین بیماری های لثوی و سرطان کمی محتاطانه تر بررسی شده است. هیوز می گوید:«منطقی است، اما مکانیسم آن کاملا مشخص نیست.» التهاب مزمن خود می تواند یکی از عوامل باشد، زیرا امکان جهش های منجر به سرطان را ممکن می سازد. در پژوهشی نشان داده شد که در بیماری های لثوی، باکتریِ Fusobacterium nucleatum نقش دارد که موجب تضعیف دستگاه ایمنی در شناسایی و نابودی سلول های سرطانی می شود برخی از کارشناسان می گویند که روزی دو بار مسواک همراه با مراجعه منظم به دندان پزشک بهترین راه سلامت دهان و دندان است. کارشناسان گروه بهداشتی کوکراین معتقدند که مسواک های برقی نسبت به مسواک های سنتی بهتر هستند. آن ها همچنین می گویند خمیردندان هایی را انتخاب کنید که حاوی فلوراید و عامل ضد باکتری تری کلوسان باشند.