مغز انسان به عنوان یکی از حساس ترین و آسیب پذیرترین اعضای بدن محسوب می شود. پس از هرگونه ضربه یا آسیب به سر، لازم است که هر نوع علائم و نشانه های ظاهری یا بالینی را به دقت رصد و پیگیری نمود. در چنین شرایطی، اقدامات اولیه و فوری برای کمک رسانی و مدیریت مناسب ضربه به سر حائز اهمیت فراوان است. این اقدامات اولیه می تواند در پیشگیری از عوارض جدی و حفظ سلامت مغز نقش تعیین کننده ای ایفا کند.
مغز انسان یک عضو بسیار ظریف و حساس است، آسیب جدی به سر می تواند به مغز و نخاع آسیب وارد کند؛ حتی اگر هیچ نشانه ظاهری از آسیب به سر و صورت وجود نداشته باشد. به همین دلیل، هر گونه آسیب دیدگی سر را باید جدی گرفت و حتماً باید به پزشک و نزدیکترین بیمارستان موجود مراجعه کرد. بهتر است که در صورت امکان، آمبولانس خبر کنید و هرگز تاخیر نداشته باشید.
آسیب دیدگی سر می تواند به دو دسته تقسیم شود:
همراه با زخم های دارای خونریزی در صورت یا سر
بدون هیچ علائم ظاهری از آسیب دیدگی در صورت یا سر
قسمت نرم و ژله ای داخل مغز توسط جمجمه نگهداری می شود. مغز به طور کامل جمجمه را پر نمی کند و در یک مایع شفاف قرار می گیرد. این مایع شبیه به یک جاذب شوک آور عمل می کند اما ارزش نگهداری آن محدود است.
انرژی کینتیک از یک ضربه کوچک به سر و صورت، می تواند توسط این مایع جذب شود و باعث شکستگی سر داخل جمجمه شود. این وضعیت ممکن است مغز را کبود کند یا رگ های خونی را پاره کند.
اگر خون و سرم های خونی در این بین درست عمل نکنند، ورم داخل جمجمه اتفاق می افتد و فشار داخل جمجمه می تواند باعث آسیب دیدگی دائمی شود و مغز را دچار مشکل نماید.
خون ریزی علامت قابل اعتمادی از جدی بودن آسیب به سر نیست. جدا از زخم ها، علائم دیگر آسیب دیدگی به سر که باید جدی گرفته شود، شامل موارد زیر است:
به عنوان مثال در چنین حالتی ممکن است فرد برای یک مدت زمان کوتاه یا طولانی، هوشیاری خود را از دست بدهد و دوباره به حالت هوشیاری برگردد یا دچار سرگیجه و خواب آلودگی شود. همچنین ممکن است یک تشنج کوتاه داشته باشد و برای مدت زمان کوتاهی دوباره بهبود یابد و دوباره به حالت قبل برگردد.
فشار یا بدشکل شدن جمجمه جزء علائم شکستگی هستند.
شکستگی جمجمه مخصوصاً در پایه جمجمه عامل بیرون ریختن مایع شفاف از داخل گوش و بینی می شود.
این ها نشان دهنده نیروی وارد شده به رگ های خونی در اطراف چشم و گوش است.
در چنین حالتی مردمک چشم بزرگ می شود یا سایز متفاوتی پیدا می کند و شخص ممکن است از مشکلاتی مثل تاری دید یا دوبینی شکایت کند.
این ها عوارض جانبی آسیب دیدگی جدی به سر هستند و حتماً باید توسط پزشک معاینه شوند.
ضربه مغزی یک نوع اسیب دیدگی به مغز است که بر اثر ضربه و جراحت اتفاق می افتد. تشخیص آن توسط پزشک انجام می شود . اگر به پزشک مراجعه نشود، احتمالا وضعیت وخیم خواهد شد. علائم ضربه مغزی می تواند تا سه هفته بعد از آسیب دیدگی هم ادامه پیدا کند.
پزشک و بیمارستان حتماً دستورالعمل ها و مراقبت های لازم را به فرد آسیب دیده و خانواده اعلام می کنند.
خانواده باید مراقب هر گونه علائم هشداردهنده در روز اول یا دو روز بعد باشند.
علائم آن مثل حالت تهوع مداوم، از دست دادن هماهنگی بدن، بدتر شدن سر درد با وجود مصرف مسکن است.
ممکن است که آسیب دیدگی به سر، باعث آسیب دیدگی به نخاع هم بشود. در افراد سال خورده نیروی وارد شده، عامل آسیب دیدگی به گردن هم خواهد بود و این موضوع در افراد جوان کم تر اتفاق می افتد. بسیار مهم است که سر این فرد موازی با گردنش قرار بگیرد.
ممکن است که کودکان مدام زمین بخورند بنابراین این خانواده ها هستند که باید نکات زیر را به یاد داشته باشند: